Najan rumasa boloho, Kasji teu sieun mun saupama hirup kudu gelut papuket atawa durder perang. Sok komo pikeun ngabela bebeneran. Cadu mungkuk kudu mundur, cenah. Kitu deui salaku hirup nu ngandelkeun ladang tatanen ti leuweung, samodel melak pare-jagong di huma katut pakaya sapuratina, teu ieuh kumeok pikeun nyegah serangan hamana. Utamana hama urang leuweung samodel bagong, cek paribasana najan jumlahna leuwih sawidak siap rek dilawan. Nya dilawan ku tarekah, samodel pakaya ku cara dibenteng, dipager, di jaregjeg ku mangpirang talajak nu kuat. Mun embung kitu ku cara diparigpug batu ti saung ranggon.
Mangka salila ieu manehna mideng mondok di kebon atawa huma, saeutik
ge teu ngarasa gimir. Sok komo da saungna diranggonkeun, jadi mun saupama
bagong nyerang teh moal kahontal dan saungna jangkung. Tapi lain deui
caritana, inyata tangtu bakal soak tur nahnay mun kudu pinanggih jeung
nu ngarana maung. Memang saha nu teu seber ka si raja leuweung
ieu. Malah pikeun manehna mah ku ngadenge nu nyebut ngaran maung wungkul
ge sok langsung ngeleper. Komo lamun ditambah ku kecap 'kajajaden',
misalna maung kajajaden.
“ Paralun teuing nu kitu mah, jauhkeun.., lur!” cenah bari ngabirigidig
nirisan. Kituna teh basa harita manehna meunang beja ti Karsudin, tatanggta
humana nu sok bareng ngendong nungguan pelak pare jeung jagong. Tutunggu
bari ngendong di saungna masing-masing. ngan pedah humana sapiheuleuran.
Kitu deui saung maranehna duaan teu pati anggang nataku, paling kaselang
ku 20 meteran. Jadi mun saurangna batuk atawa hitut boson teh masih
keneh kadenge. Ngahaja paya mun aya nanaon teh moal gogorowokan sateker
kebek teuing. Cukup ku “Sia geus molor hah, Ji?” atawa “Din, ari
ilaing ngalebokan kulub jagong balo naon, bet bujur teh ngadangdut wae?”
kitu meureun bahasa sompralna.
Harita basa poe jumaah pasosore leumpang di jalan satapak muru huma
Karsudin medar lalakon. Ngawadul bari maksud ngadoja ka Kasji. Maranehna
duaan ti saprak usum ngaseuk nepi ka gede pare, sok ampir unggal peuting
tutunggu. Iwal ti Malem Jumaah, peuting eta mah ngahaja dilarung. Nya
sajaba minangka ngasona tukang tani, itung-itung nepungkeun kasono we
ka urang lembur nu ampir saminggu ieu teu panggih. Saterusna mah
ngarah betah tur tumaninah geusan berjamaah solat jum'ah. Nya jumaah
pasosorena siap deui berangkat. Kitu saban mingguna.
“Nya malem eta tea Ji, uing papanggihan teh,” cek Karsudin. “Di
sisian benteng palebah huma silaing bet aya sora nu batuk.''
“Lah nu bener ngomong teh?” ceuk Kasji kawas nu seber. Bulu pundukna
karasa muringkak.
“Lin nyingsieuna ka nu borangan, ieu mah ukur ngabejakeun papanggihan,”
ceuk Karsudin kawas nu tandes.
“Meunggeus lah, tong ngawadul jeung uing mah!” Kasji bangun cua.
Tapi tetep hatena mah gimir, sok sieun dina nyatana. Boa-boa enya nu
batuk kitu mah sabangsa maung. Maung mamalihan alias maung kajajaden.
Lain maung sabrongbrong. Enya kawas ceuk dongeng kolot, jaman baheula
mah cenah teu saeutik nu ngulik kadugalan ku cara ngelmu maung. Teuing
naon jeung kumaha maksudna, ngan cenah nu kitu ari paehna teu sampurna.
Dina harti teu suci, sab jiwa-raga waktu hirupna geus mangabdi ka maung.
Teu migusti ka Allah, migustina ka salian ti Allah. Nya alatan eta cenah
jadi sasar lampah, maotna jadi maung. Kasji percaya kana dongeng soal
eta. Boa-boa naon nu geus dicaritakeun ku Karsudin lin saukur nyingsieun
dirina. Sora nu batuk peuting kamarina boa-boa enya siluman maung?
“Ari eta sora nu batuk teh kadengena jelas pisan, teu? Uing mah curiga
bisi ukur dedengean wungkul ilaing mah,” Kasji panasaran nalek.
“Tarik pisan mah henteu ngan jelas kadengena. Hawa ti peuting tea
atuh, hitut maesan ge pan bisa bentes. Sok komo soara nu bijilna ti
bangsa nu kitu, pan perbawana ge geueuman,” cek Karsudin ngajentrekeun.
Padahal sabenerna Karsudin teh wadul, yen basa peuting eta teu ngadenge
sora batuk di sisian huma. Ngadenge sote Karsudin mah sora bujurna nu
elat muruput kawas knalpot. Enya basa peuting harita tea, pan inyana
humaregung bari totorogong dina benteng di sisian huma. Nyeri beuteung
jeung muncrut, teu aneh pikeun dirina sab mindeng teuing dahar beuleum
jagong atah beuleum alias balo. Jadi taya pakaitna jeung sora batuk
nu nu teu jauh ti saung ranggon Kasji. Malah jajauheun saupama dikaitkeun
jeung sabangsa maung siluman atawa kakajaden sakumaha nu dipikahariwang
ku Kasji. Najan kitu anger we Karsudin sok resep ngaheureuyan baturna
nu kaitung borangan ieu.
“Ngan pedah sora ti bangsa nu kitu mah sok tibalik jeung umum. Alias
teu sakumaha ilaharna. Pan nu kitu mah sabangsa lelembut, mun sadana
tarik perbawa jauh jirimna. Sabalikna mun soarana maesan eta teh tandana
deukeut. Malah teu mustahil dina sekedet netra sok nembongkeun wujudna.”
“Lah meunggeus tong nyingsieuna uing. Ayeuna mah mending cuang ngangsu
heula, lah!” Kasji naplok tongggong Karsudin nu harita leumpang patutur-tutur
bari nyolendang lodong kosong.
Memang unggal tas balik ti lembur arinyana teh sok marawa lodong. Disolendang
siga tukang nyadap kawung. Kitu peta teh pikeun nyumponan pangabutuh
cai di huma, boh keur pangabutuh kalab-kulub, cai pikeun wudu atawa
sabangsa kukumbah. Alatan ti lembur mah jauh teuing, arinyana sok muru
nyampeur ngangsu di jajalaneun ka huma. Da memang dina nyatana sumur-sumur
atawa ciburial sok rea keneh di leuweung. Utama di daerah wewengkon
pileuweungan nu kiwari diantara disambut ku Karsudin jeung Kasji.
Anjog ka huma Karsudin jeung Kasji teh harita ampir magrib. Huma Karsudin
jeung saungna kaitung sajogna ti jalan, sedeng huma Kasji maju saeutik
ka beh kidulna. Karsudin mah saungna teu diranggonkeun, keur nanaonan
cenah kawas rek tungu dukuh wae.
“Uingah nyieun saung ranggon sote bisi aya banjir atawa atawa caag
dadakan, Din. Lin nanaon deui,” cek Kasji gahol. Karsudin ukur keom,
sabab apal yen baturna nu ieu teh kasebut boga sasalak dina punduk alias
borangan. Najan kitu, salaku nu geus hirup kumuh mangpirang taun, boh
salaku tatangga di lembur atawa tatangga huma, Karsudin ngarasa reugreug
ku ayana Kasji. Saeutik gedena asa kahibur, utamana ku masalah gahol
jeung soal beuranganana.
**
Sakira jam sawelas peuting. Caang bulan reyem-reyem. Sabada ngeurihkeun
cai tina lodong kana tanegan, Karsudin kaluar ti saungna. Kadenge ku
inyana Kasji bangun can sare, sakapeung batuk bari hahhuh jeung traktrak-troktrok.
Bari nyolendang lodong kosong, Karsudin leumpang rerencepan ka sisian
benteng deukeut huma Kasji. Bari ngatur napas terus nonggeng kana lodong
kosong.
“Kong...koaaaak...! Kong...koaaaak...! Ngok...ngoook...!”
Tas kitu terus Karsudin rikat ka saungna. Satengah meubeutkeun awakna
kana salu. Najan kulit beuteungna karasa nyeri jeung getek, manehna
api-api kerek nyegrek.
“Din...Diin....!” Kasji gegeroan kawas nu soak. Karsudin teu hayang
nembal.
“Din, sia tibra hah? Uing menta pahpir...!”
Karsudin ngetek. Sasatna saung teh eundeur ku perbawa seuri nu ditahan.
Sok komo saenggeus katangeun tina ranggon aya nu luncat, terus lumpat
tipaparaduk bari obor-oboran.
“Din..., pahpir.., Diin...!” (*).
Tidak ada komentar:
Posting Komentar