Sabtu, 22 September 2018

Nu Mulang ti Panyingkuran


     
Carpon Otang K Baddy (SKM Galura, MInggu II Sept 2018)

       Rebun keneh Sahroja geus ngereles indit sorangan ti saung, sejak mulang miheulaan pamajikana nu masih keneh bebenah. Sakumaha biasana unggal poe Jumaah, sajaba ngalongok lembur teh hayang biasa aub jumaahan jeung batur salembur. Sab ceuk katerangan kurang apdol mun jumaahan di luar kampung, utamana salagi dina kaayaan rineh. Kusabab geus kaitung rerempo inyana milih jalan nu aman, dina harti teu make jalan torobos nu hara-haraeun, samodel sajaba kudu mapay galengan jeung sakapeung nyisi 
leuwi teh oge nu paling matak soak teh kudu ngaliwatan cukang awi saleunjeur luhureun solokan. Ti saung teh ngulon aya satengah kilona muru nyegat beus di jalan gede nu engkena bakal ngaliwat ka lemburna nu aya di luar desa tina ieu pasawahan nu teu weleh diendongan saban peuting. 
      Sanggeus kaprak-keprek bebenah di saung kayaning mareuman ruhak dina pegenen jeung menahan kastrol kana para saung, Rukminah pamajikan Sahroja gowat nyusulan bari ngais beas nu diwadahan keresek da basana melang bisi aya nu taleureuh. Sedeng bangsaning kastrol atawa bantal butut mah piraku aya nu maling. Sajaba ngais beas teh  inyana ngajingjing jaliken kosong nu engkena rek ditunda di deukeut sumur nu jajalaneun, sampeureun mun balik deui.
      Rukminah leumpang ngaler. Ngugkug mapay galengan pasawahan nu kakara humejo anyar ngagemuk. Leumpang rurusuhan sote hayang nyusul Sahroja, salakina tea, nu disangkana sarua make jalan torobos. Padahal tadi ge disebutkeun Sahroja mah pan teu make jalan dinya.  
       Najan kaitung geus teu kaala gawena ge alatan geus maju ka jompo dina harti leumpangna teu nigtrig kawas manehna, tapi pan jasana mah teu kaitung gedena. Salaku awewe nu samemehna hirup katalangsara sasatna jadi kajait ku ayana kawin jeung Sahroja. Nya sakeuleun dahar-dahar wae mah pan teu kurang, malah sasatna ari panen ge sok lubak-libuk. Lin ukur panen pare, tapi oge hasil bubuahan kayaning ladang sawo, kalapa,  manggu atawa kadu pan geus ngajamin. Balanja-balanja kabutuh dapur wae mah moal kurang.
       Ngan nu teu weleh jadi bangbaluh salila ieu, duka tina pasirikan duka kumaha, Sahroja nu  ngaduda alatan ditinggal maot pamajikana terus kolu ngajait dirina bet dituding boga elmu goreng. Cenah alusna pepelakan tur teu weleh hasil teh alatan boga elmu tatanen nu didukung ku bangsa lelembut. Jadi we boh pare katut bubuahan liana kajaga ku bangsa jurig nu diingu. Sabangsaning hama wereng atawa beurit mun di sawah, bajing, monyet, lalay nu di kebon-kebon nerekabna ka batur, sedeng ka inyana mah henteu.
       “Teu sawajar nu kitu mah, sok ngaruh jurig,”
       “Abong tukang teluh nu salawasna ngahiji jeung setan, tatanenna teu weleh hasil.”
       “Kudu dicangkalak nu kitu mah, tuman!” kitu diantarana nu pernah kadenge ku Rukminah di lembur. Tapi najan kitu salakina can ngadenge boga urusan jeung masarakat umum mah. Enya samodel diriungkeun alatan umpamana geus neluh si anu. Can pernah. Ngan aya oge barudak teu uni nu sok mindeng ngagedor imahna teungah peuting.
       “Ari hayang salamet mah sia teh kudu mere hayam jago!” kitu cek sabubuhan pamuda bari panonna beureum. Atuh ku sabab sieun hayam jago dina kurung teh dikopkeun. Sajaba terusna menta beas sok menta oge keur rokona. Teu cukup saratus rebu, alesana lin keur saurang tapi rek dipake meruhkeun para pamuda sangkan tong daek ngontrog ka Sahroja. Kitu jeung kitu we, sasatna ampir unggal peuting. Atuh hayam sakandang teh sasatna ludes.
       Kungsi hayang lapor ka nu berwajib tapi kaburu dihulag ku Karlin, dulurna nu jadi Kadus.
       “Keur nanahaon lapor, sarua we nyerahkeun diri ka maung calangap ari kitu mah,” cenah cek Karlin, adina pituin nyingsieunan. Nya rek teu kitu kumaha, pan salila ieu nu nguar-nguarkeun Sahroja yen bisa neluh teh manehna. Alesana mah naon deui ari lain tina soal dunya, padahal taneuh warisan ti kolot mah sasatna dibagi rata. Ngan samemeh jadi kadus nu Karlin mah beak dijualan, sedeng lanceukna mah –Sahroja tea,  taneuh warisan ti karuhun teh diolah nepi ka ngahasilkeun mangpirang banda. Jadi nu dijual teh buluna, lain taneuhna. Nu matak teu weleh lubak-libuk hasil tatanen teh, malah traktor ge geus kabeuli.
      Alatan di imah sare teu tibra, Rukminah salila ieu teu  narah diajak ngendong di saung sawah teh. Sok komo saungna make bilik, katurug-turug aya alesan sajaba ngurus sawah teh bari sakalian nungguan traktor nu kakara dibeuli dina mangsa nyambut nu ayeuna. Sakumaha perjanjian jeung Rasto samemehna, nyeta nu sok ngagawekeun mesin teu tanggungjawab katundaan di imahna. Alesana mah sab taya tempat nu mernah, sok komo sanggeus manehna jadi tukang nyadap kalapa. Jadi we di imah teh haleurin cenah.. Nya kapaksa ditunda di saung Sahroja nu kaitung tumaninah ukuran 2,5 X 4 meter nu ngahaja beunang ngarombak ti samemeh traktor dibeuli.
       “Keun we sakapeung mah kuring ge daek maturan ngaronda di saung,” cek Rasto nu imahna teu pati jauh ti saung eta, pernahna di sisian beh kulon sasat tapel wates jeung sawahna Sahroja. Sanajan kaitung ngumbara, Rasto nu asalna ti Purbalingga bisa disebutkeun pribumi alatan nganjrek di ieu tempat nu samemehna buburuh bari terus nyadap kalapa batur teh geus aya 20 taunna. Ampir unggal peutig samemeh Sahroja tibra Rasto sok datang ka saung, ngadongeng bari ngopi. Mun Sahroja geus tunduh aya kalana uplek jeung Rukminah. Atuh Rukminah nu kaitung pangawakan awewe cangker keneh teh sok ngarasa haneuteun, dina harti teu asa mondok nyaung-nyaung. Leuwih cocogna ngomong jeung Rasto teh pedah tadina ampir sadaerah. Bedana Rukminah ti Banjarnegara, lin ti Purbalingga kawas Rasto.
       *
       Rukminah jeung Sahroja sabot matuh di saung sawahna di luar desa, unggal poe Jumaah sok biasa mulang lemburna. Sahroja alesana hayang Jumaahan sedeng Rukminah mah samemeh waktu Jumaahan sok ngaji bandung kuping ka madrasah. Nya itung-itung nepungan urang lembur we saminggu sakali mah. Alatan eta teu jadi catur teuing mun Rukminah teh mindeng nyaung-nyaung di sawah.
      **
       Rukminah ngajenghok oge basa inyana nangenan cai solokan handapeun cukang awi bet kiruh bari jeung murubus. Moal salah ceuk pikirna yen Sahroja salakina teh tijegur, sab ti kamarina ge Sahroja nyebutan hoream mun kudu liwat kana eta cukang awi.
        “Tulung, batuuur....!” Rukminah rawah-rawih bari garo singsat. Terus luak-lieuk sugan aya batur nu ngulampreng. Tapi taya sasaha bubuhan isuk keneh, sok komo poe Jumaah umumna nu ka sarawah teh sok pere pajuan isuk mah.
         “Tuluung, salaki kuring tijeguuuurr...!” nyorowokna rada tarik manan tadi, sari ngajerit kawas nu kanyenyerian. Kituna teh bari garo singsatna mah teu leungit, malah samping nu dipakena ampir dilarad samemeh gajleng ka handap solokan nu caina kiruh. Ngan orokaya saurang mangkeluk teu pati jauh ti tempat eta nyorolokeun maneh tina tangkal kalapa, bari terus muru nu katalangsara. Sihoreng tukang nyadap tea, sanggeus ngalungkeun pongkor jeung lahangna nu teu dipiroea najan bahe, ieu lalaki rohaka teh langsung gejebur teuleum. Nangeun kitu Rukminah ngarasa hegar sanajan nu diburu di jero cai can karuhan katimu.
        Tapi sanggeus sababaraha menit nu sejak nulung teh teu muncul deui, Rukminah soakna leuwih ti misti. Awahing teu kuat nandangan musibah nu nampeu, inyana kapiuhan samemeh saterusna tijegur kabawa palid. Teu apal sabada kitu satria pikasebeleun teh muncunghul deui ti jero cai.
        Pikasebeleun sote wuri-wuri apal Sahroja teh teu tijegur sab rebun keneh inyana panggih samemeh nyegat beus di beh kulon bet hayoh make teuteuleuman. Gumasep pisan. Minangkana mah hayang ngeleg ka Rukminah, hiji awewe nu sasatna unggal peuting dironom dina galengan tukangeun saung(*)

                                                                                         (Cijulang, November 2017)

Tidak ada komentar:

Popular Posts

Blogroll